Τα τελευταία χρόνια, η διεθνής κοινότητα παρατηρούσε με μια μεγάλη δόση έκπληξης τη γερμανική οικονομία. Η οικονομία της Ευρώπης ήταν στα πατώματα, αλλά οι Γερμανοί τα πήγαιναν τόσο καλά, όσο δεν μπορούσαν να το διανοηθούν επί δεκαετίες: Η ανεργία στην Ισπανία, την Ιταλία, την Ελλάδα, την Πορτογαλία και τη Γαλλία αυξήθηκαν σε επίπεδα ρεκόρ, ενώ στη χώρα ποτέ δεν έψαχναν τόσο λίγοι άνθρωποι για δουλειά -τουλάχιστον εδώ και είκοσι χρόνια. Οι διεθνείς επενδυτές, οι οποίοι θα προτιμούσαν να πουλήσουν τη μάνα τους αντί να δώσουν έστω και μία δεκάρα στη Νότια Ευρώπη, αγόραζαν με ενθουσιασμό τα γερμανικά ομόλογα, ακόμη κι όταν αυτά τους προσέφεραν αρνητικές αποδόσεις. Την ώρα που πολλές χώρες του ευρώ έχουν βυθιστεί μέχρι τον λαιμό στο χρέος η γερμανική κυβέρνηση, για πρώτη φορά εδώ και 46 χρόνια, παρουσίασε για το 2015 ισοσκελισμένο προϋπολογισμό. Όταν η συζήτηση στράφηκε σε αυτό το παράδοξο, αίφνης θυμήθηκαν κάποιοι την ατάκα για το "γερμανικό θαύμα". Η χώρα που στις αρχές της χιλιετίας αποκαλούνταν ο μεγάλος ασθενής της Ευρώπης -και βίωνε τη συμπόνια των άλλων- έδειξε στα τελευταία τέσσερα χρόνια ότι είχε κότσια και εφεδρείες.
  • Η χώρα που στις αρχές της χιλιετίας αποκαλούνταν ο μεγάλος ασθενής της Ευρώπης -και βίωνε τη συμπόνια των άλλων- έδειξε στα τελευταία τέσσερα χρόνια ότι είχε κότσια και εφεδρείες. Αλλά αυτό μας τελείωσε.
Αλλά αυτό μας τελείωσε. Στο μεταξύ, υπάρχουν αυξανόμενες ενδείξεις ότι το γερμανικό θαύμα ξεθωριάζει. Αντιμέτωποι με όλο και επιδεινούμενους οικονομικούς δείκτες οι αναλυτές, στο εσωτερικό και στο εξωτερικό, διορθώνουν συνεχώς τις προβλέψεις τους προς τα κάτω. Από την ύφεση η χώρα φαίνεται να τη γλιτώνει. Όμως, απειλείται από μια ανάπτυξη στο όριο του μηδενός, που όσο περισσότερο κρατάει, αποδεικνύεται εξίσου επιζήμια, όσο μια ισχυρή, αλλά προσωρινή φάση ύφεσης.

Χωρίς ζήτηση, η γερμανική βιομηχανία έχει ένα πρόβλημα

Τα βασικά δεδομένα της οικονομίας εξακολουθούν να είναι καλά, αλλά οι κρίσεις στο Ιράκ, τη Συρία και ιδιαίτερα στην Ουκρανία ροκανίζουν όλο και περισσότερο την εμπιστοσύνη των καταναλωτών. Εάν χάσουν την εμπιστοσύνη τους, εάν δεν μπορούν πλέον να προσβλέπουν στην αύξηση των μισθών ή εάν έχουν αμφιβολίες σχετικά με την ασφάλεια των θέσεων εργασίας τους, τότε είναι πολύ συγκρατημένοι στα καθημερινά ψώνια τους κι ακόμη πιο επιφυλακτικοί όταν πρόκειται για μεγαλύτερες αγορές, ανακαινίσεις ή την αγορά ενός σπιτιού.
Όταν αυτή η επιφυλακτικότητα των καταναλωτών συντονιστεί με τη συνεχιζόμενη υποτονική ζήτηση από την Ευρώπη και τις αναδυόμενες αγορές, όπως η Βραζιλία και η Ινδία, η γερμανική βιομηχανία αποκτά αίφνης σοβαρό πρόβλημα. Τότε είναι που δεν μπορεί να πουλήσει τα προϊόντα της ούτε στο εσωτερικό ούτε στο εξωτερικό. Εάν επιπλέον η ευρωπαϊκή και η γερμανική οικονομία ρημαχτούν -όπως φοβάται το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο- από τον αποπληθωρισμό, τότε το μέλλον διαγράφεται ζοφερό. Και μόνο η προοπτική της πτώσης των τιμών κόβει εντελώς τη διάθεση του καταναλωτή να αγοράσει κάτι σημαντικό εδώ και τώρα.

Η κυβέρνηση απλά διαχειρίστηκε τις καλές εποχές

Εάν μας προκύψει ένας συνδυασμός του αποπληθωρισμού και της οικονομικής στασιμότητας, οι συνέπειες για τη χώρα είναι δύσκολο να προβλεφθούν. Η ανεργία αρχικά θα παραμείνει σε χαμηλά επίπεδα, αλλά στη συνέχεια θα αυξηθεί ραγδαία και συνεχώς. Αυτό θα θέσει τα συστήματα κοινωνικής ασφάλισης υπό πίεση και, προτού να το πάρουμε χαμπάρι, τα ασφάλιστρα για την ασφάλιση υγείας, συνταξιοδότησης και ανεργίας θα πάρουν την ανιούσα και οι Γερμανοί πολύ σύντομα θα πουν αντίο στο όνειρό τους για μόνιμα ισορροπημένο προϋπολογισμό.
Και το αργότερο τότε, θα καταστεί σαφές ότι η καγκελάριος Άνγκελα Μέρκελ πίεζε μόνο τους εταίρους της στην Ευρώπη να κάνουν διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις, αλλά εντός της Γερμανίας το απέφευγε με περισσή γενναιοδωρία. Κι όμως η χώρα μας είναι πολύ πρόχειρα προετοιμασμένη για τις προκλήσεις του μέλλοντος. Η γήρανση της κοινωνίας είναι μόνο μία από αυτές, η άλλη έρχεται από την ψηφιακή επανάσταση.
Κορυφαίοι επιστήμονες προβλέπουν ότι, με την επιτάχυνση της προόδου στον τομέα της τεχνολογίας πληροφοριών, σχεδόν όλες οι θέσεις εργασίας της μεσαίας τάξης θα αντικατασταθούν στο μέλλον από εξυπνότερα ρομπότ ή νέες ψηφιοποιημένες διαδικασίες. Ακόμα κι αν τελικά δεν εξελιχθούν τόσο άσχημα τα πράγματα, μια σοφή κυβέρνηση θα πρέπει να είναι προετοιμασμένη. Αλλά ο μεγάλος συνασπισμός δεν είναι. Καταφέρνει απλά να διαχειρίζεται τις καλές εποχές, αυτές που τους χάρισε το γερμανικό θαύμα, χωρίς να το αξίζουν.